070 317 56 58 / 06 126 50 357        contact        leeromgeving
img

We worden steeds jonger ouder

Ik woon een lezing bij van hoogleraar Jan Baars (Universiteit van Humanistiek). Hij houdt zich bezig met gerontologie: de wetenschap van het ouder worden. Dat klinkt heel braaf, maar zijn presentatie is dat beslist niet.

Een niet-afscheidsrede
Dat was het karakter van de rede die Baars hield toen hij 65 werd. Hij is daarna gewoon blijven werken. Tijdens de lezing geeft hij aan dat het wettelijk niet verboden is om na de penioenleeftijd door te werken. Maar het wordt als normaal gezien dat je stopt, ook als dat werk belangrijk is. Het is tijd ‘om te gaan genieten’. Jammer dat dit vaak betekent dat je minder betrokken bent bij de maatschappij.

Een prikkelende paradox
Hij vertelt hoe onze levensverwachting steeds meer richting 100 gaat. Tegelijkertijd daalt de leeftijd van waaraf we maatschappelijk als ‘ouderen’ worden gezien. Merkwaardig. Baars noemt dit de paradox van de steeds jongere oudere. Deze tendens is ingezet met de extreem vroege uittredingen (VUT) in de jaren tachtig. Die was macro-economisch bedacht om de jeugdwerkloosheid aan te pakken.

Wanneer ben je oud?
Voor de iets jongere lezers: je kon toen op je 57ste stoppen met werken. Bij de overheid deden ze er nog een schepje bovenop. Daar was het met je 55ste de hoogste tijd om te vertrekken. Door deze VUT verlaagde de leeftijd waarop je als ‘oud’ geldt van 65 naar 50+. En dat hebben we geweten. Want met 45 ben je dan al bijna oud en met 40 ben je onderweg naar bijna oud. Tja.

Nieuw is jong
Baars wijst op een effect dat verbonden is met de paradox van de steeds jongere oudere. Sinds de jaren zestig is een jeugdcultuur ontstaan. Het goede leven is gelijk aan avontuur en consumeren. Succes is een sterk onderdeel van die jeugdcultuur. Hetzelfde geldt voor vernieuwing en ‘het nieuwe’. Jong werd synoniem met nieuw. Daarvóór was die combinatie veel minder aanwezig. Het gevolg: goed oud worden werd vooral gezien als ‘jong blijven’. Baars vindt dat een grote maatschappelijke lacune.

Oldies but goodies
Het alleen op jeugd georiënteerd zijn, is volgens de hoogleraar een verkwisting van talent. De waarde van ervaring wordt steeds kleiner. In scherp contrast hiermee staan de ervaringen van Baars met collega’s in de VS. Een land zonder verplicht pensioen. De meest interessante collega’s die hij daar ontmoet, zijn in de 70 of 80.

Creativiteit stopt nooit
Kijk eens naar de vrije beroepen. Je vindt er mensen die volop bloeien na hun 60ste. Hadden schrijver Harry Mulisch of dirigent Bernard Haitink moeten stoppen toen ze 65 werden? Onderzoek naar de productiviteit van de oudere werknemer toont aan dat die niet kleiner wordt. Onderlinge verschillen zijn even groot als bij andere leeftijdscategorieën.

Pleidooi voor een goed gesprek
We gaan vreemd om met ouderdom. En dat veroorzaakt spanningen. Baars roept de aanwezigen op om dit fenomeen aan de orde te stellen. Om het erover te hebben. De spanning zit aan twee kanten. De tijd waarin je als ‘normale volwassene’ tot je 40ste alles moet doen (baan, partner, gezin, loopbaan), wordt steeds korter. Gevolg: grote druk, langdurige overbelasting, vaak met burn-out als eindstation. Maar ook staat een steeds groter wordende groep van ‘ouderen’ in goede gezondheid met al hun kwaliteiten en ervaring aan de zijlijn.

Gezocht: flexibiliteit
Baars vindt dat we creatiever en flexibeler moeten omgaan met de pensioenleeftijd. Die ligt ondertussen op 68 jaar. Nadeel hiervan is dat deze voor iedereen geldt. Wie door wil werken, komt in de marge terecht. Wie eerder ‘op’ is, moet blijven werken of krijgt misschien een ‘pensioengat’.

Food for thought
De hoogleraar waarschuwt dat voor een steeds groter wordende groep de wereld bestaat uit niets doen en consumeren. Hoe zorgen we ervoor dat onze langere levensduur van waarde blijft en zinvolle invulling krijgt? En hoe zorgen we voor een benadering die minder druk legt op jong zijn en meer recht doet aan de waarde van ervaring? Met deze twee vragen rondt Baars de lezing af en zet hij aan tot denken.
 

Fotocredit
Foto van Peter H via Pixabay

Wil je fris en fruitig blijven werken?
Besteed er eens een bijzondere dag aan: de Loopbaaninspiratiedag

Reacties

Josien Sneek

Wat geweldig, Anita, dat je met 75 jaar nog 'gewoon' werkt! Daar mag je zeker trots op zijn! Ik wens je toe dat je dit kunt doen zolang je dat wilt. Wat je schrijft over beter weten wat je waard bent, is heel herkenbaar. Het zorgt voor meer zelfvertrouwen en inzicht in je talenten. Dat is niet alleen fijn voor jezelf, maar betekent dat je nog meer voor de wereld kunt betekenen. Prachtig, toch? Leuk dat je het blog wilt delen. Dat kan via de URL aan de bovenkant. Ik mail je even met meer informatie.


Josien Sneek

Tja, Catharina, de PAS-regeling was/is een hele gunstige regeling voor de werknemer, maar duur voor de werkgever. Per 1-1-2020 kun je als rijksambtenaar werkuren inleveren, waarbij het weggevallen salaris deels wordt gecompenseerd door een PAS-aanvulling. Afhankelijk van je leeftijd kan die aanvulling oplopen tot bijna 15% van je salaris. Menig niet-rijksambtenaar is daar heel jaloers op. Wat betreft deelpensioen: dat kan best wel eens gunstiger uitvallen dan je denkt. Op de site van het ABP kun je laten uitrekenen wat het je brengt. PS Voor niet ingewijden: PAS-regeling staat voor Regeling Partiële Arbeidsparticipatie Senioren. De regeling geldt voor rijksambtenaren vanaf 58 jaar die de laatste 5 jaar onafgebroken rijksambtenaar waren.


Anita de Jong

Hallo Josien, Ik herken veel in je blog. Het is niet vanzelfsprekend dat je doorwerkt na je 65ste. Maar ik geniet er nog elke dag van. Een prettige bijkomstigheid is wel dat je na die leeftijd wel een basisinkomen krijgt, AOW geheten. Dat geeft je meer vrijheid en minder stress. Bovendien weet ik nu beter wat ik wel kan en wat ik niet kan. Vroeger dacht ik dat ik alles wel zou kunnen. Dat is me ook een paar keer slecht bekomen, omdat het natuurlijk niet waar is. Gevolg was dat ik steeds onzekerder werd over mijn talenten en capaciteiten. Ik moest op mijn tenen lopen. Nu weet ik beter wat ik waard ben. En dat is wel zo relaxt. Ik ben er zelfs trots op dat ik met mijn 75 jaren nog mee doe. Zeker in dit digitale tijdperk. Ik wil graag je artikel delen. Is dat oké en hoe doe ik dat?


Catharina de Ruiter

Jammer, dat de tweede PAS-dag verdwenen is. Was toch ook een leuke optie om zo lang mogelijk te blijven werken, maar dan 3 dagen. Deelpensioen kan natuurlijk ook.


Josien Sneek

Dank je wel voor je reactie, Marieke! Wat je schrijft, herken ik uit de verhalen van mijn klanten en, met het ouder worden, ook bij mezelf. Weten dat je iets bij te dragen hebt aan de wereld, al is het misschien een klein aandeel, is voor veel mensen heel belangrijk. Dus ja: ik ondersteun je betoog om actief te blijven, aan het 'werk' te zijn, in wat voor vorm dan ook. Ik weet zeker dat het helpt om gezond en vitaal te blijven!


Marieke Gels

Mooie blog, mooie vragen. Ik interviewde ooit een landelijk directeur in de pensioenwereld en die gaf het advies; 'ga nooit met pensioen, zorg dat je op jouw voorwaarden blijft werken (part time, in de winter wel, zomer niet enz)', dat is het beste voor je gezondheid en vitaliteit. En dat herken ik, werk is voor veel mensen een (deel)antwoord op zingeving en dat is een heel belangrijke sleutel tot geluk.


Reactie

Je reactie wordt niet direct zichtbaar op de website. Deze wordt eerst bekeken door de websitebeheerder.