Nieuwsflits: vanaf veertig ben je volwassen!

Ik kende het woord niet. Ik wist ook niet dat ik er elke dag mee bezig ben. Verbaasd hoor ik dat je er hoogleraar in kunt zijn: in levenslooppsychologie. Tijdens het congres Positieve Psychologie dompel ik mij echter heerlijk onder in de sessie van Nele Jacobs, hoogleraar in dit bijzondere vakgebied.

Levenslooppsychologie
Ze legt eerst uit waar het vakgebied over gaat. Centraal staat de menselijke ontwikkeling: veranderingen tijdens de levensloop. De nadruk ligt op het bestuderen van menselijke ontwikkelingspatronen en natuurlijk wordt daarbij ook geprobeerd om die steeds beter te begrijpen. Elk mensenleven kent afwisselende periodes van stabiliteit en verandering, zowel bij groei als met verlies. Ook de omgeving verandert. Al die veranderingen vragen veel van ons en dat zorgt ervoor dat je niet altijd lekker ontspannen je eigen gang kunt gaan.

Lang leve de veerkracht!
Als troost vertelt ze dat het goede nieuws is dat wij mensen veerkrachtig zijn. We kunnen omgaan met veranderingen en meebewegen met de dagelijkse dynamiek in ons leven. Hoe doen we dat? Hoe houden we de regie in handen? Vanuit de positieve psychologie zet ze hiervoor een roze, maar realistische bril op. Wat heeft een mens al in zich, om van hieruit te ontwikkelen en beweging te ondersteunen.

Ontwikkelingsperioden
Uitgangspunt is dat de mens zich tijdens zijn hele leven ontwikkelt, vanaf de conceptie totdat hij overlijdt. Ik spits mijn oren als ze vertelt dat de wetenschap het leven in leeftijdsgebonden ontwikkelingsperioden verdeelt. Tot 18 jaar gaat het om:

• prenataal (concept tot geboorte)
• kleuter- en peutertijd (geboorte – 2 jaar)
• vroege kindertijd (2 – 6 jaar)
• kindertijd (6 – 11 jaar)
• adolescentie (11 – 18 jaar).

Tot zover niet veel bijzonders. Het wordt een ander verhaal vanaf 18.

Volwassenheid
De periode van 18 tot 40 jaar wordt gezien als, hou je vast, vroege volwassenheid. Pas vanaf 40 mag je het etiket volwassenheid dragen! Als omschrijving staat er iets moois bij: in deze periode bereiken mensen het hoogtepunt van hun professionele loopbaan. Vóór die tijd leggen ze hiervoor de basis, maar pas in je tweede loopbaanhelft wordt het menens. Kijk, toch leuk om te weten, ook al roep ik dat al meer dan tien jaar.

Uniciteit
Bijzonder aan de levenslooppsychologie is dat deze vooral veel interesse heeft voor het unieke van een individuele levensloop: iedereen is namelijk anders. Onderwerp van studie is de onregelmatigheid en onvoorspelbaarheid van de menselijke ontwikkeling. Daarom kicken ze op verschillen. Maar ja, dan wordt het wel erg lastig om er wetenschappelijk iets mee te doen. Gelukkig zijn wetenschappers slim en bedachten ze manieren om al die verschillen toch met elkaar te vergelijken.

Krachtsoort 1
Ze ontdekten dat er drie soorten krachten in de levensloop zijn die invloed hebben op een persoon. Dat begint met, je mag één keer raden, inderdaad: leeftijd. Dan heb je het over biologische invloeden als leren lopen of de menopauze. Maar ook over invloeden die te maken hebben met onze sociale omgeving, zoals het halen van je rijbewijs.

Krachtsoort 2
Als tweede zijn er historisch bepaalde invloeden. Die zijn verbonden met hoe de maatschappij er in een bepaalde periode uitziet en waar je mee te maken krijgt als je in die periode leeft. Denk aan oorlogen en economische recessies, maar ook veranderingen in leefstijl. Als ik mijn zoon probeer uit te leggen dat mijn werkend bestaan begon met een typemachine en dat internet niet bestond, heeft hij geen idee hoe mijn wereld er toen uitzag.
Vooral in de adolescentie en jongvolwassenheid (tot 40 dus) is deze invloed op gedrag en de leefwereld groot. Dit vertaalt zich naar generaties die gekarakteriseerd worden door verschillende, maar tijdgebonden ervaringen. In mijn blog Hoe hoog is jouw ‘oma vertelt’-factor? ontdek je de vijf generaties die nu op de werkvloer aanwezig zijn.

Krachtsoort 3
De derde kracht is persoonsgebonden. Het zijn uiteenlopende gebeurtenissen en ervaringen die zich vaak onverwacht aandoen en het leven dan een heel ander verloop geven. Vooral deze factoren maken elk levenspad uniek. Denk aan levensgebeurtenissen als een ongeluk of een scheiding. Maar ook het winnen van de hoofdprijs in een loterij.

Impact
De levensloopbenadering gaat ervan uit dat deze drie soorten invloeden niet op alle leeftijden even belangrijk zijn. Nele Jacobs laat een interessante grafiek zien. Die geeft aan dat de impact van de eerste soort, bij de leeftijdgebonden biologische factoren, in de kindertijd en de ouderdom (vanaf 65 jaar) het grootst is. Leeftijdgebonden sociale invloeden komen vooral tijdens de adolescentie aan bod.
De tweede groep, die van de historische invloed, zie je vooral tijdens de adolescentie en jongvolwassenheid.
De impact van de derde groep, de persoonsgebonden invloeden, wordt groter met de leeftijd en stagneert tijdens de ouderdom (vanaf 65).

Ouder worden en dus …
Een boeiend aspect van ouder worden kwam ook nog langs. Uit onderzoek blijkt dat hoe ouder mensen zijn, hoe belangrijker het is om doelen te stellen. Vooral de kortetermijndoelen die zich verbinden met het hier en nu hebben veel waarde. Vaak zijn die doelen breder van karakter en hebben ze te maken met maatschappelijke thema’s, anderen of jongeren. Mocht je op zoek zijn naar meer zingeving in je leven of werk, denk hier dan eens aan.

En jij?
Wat doe jij in je tweede loopbaanhelft om volwassen te zijn?

Bronnen
Congres Positieve psychologie in de praktijk, 1 november 2022: keynote Nele Jacobs, The best has yet to come
Nele Jacobs, Levenslooppsychologie – over wetenschap en het leven van alledag, De Psycholoog, januari 2018

► Fotocredit
Bovenrand: foto van Michal Jarmoluk via Pixabay
In blog:
eerste foto uit eigen familiearchief
tweede foto van Monika Schröder via Pixabay