Als je zo’n stemmetje hoort, ben je heel normaal!

Tijdens een coachgesprek klinkt vaak: ‘Nou, dan hoor ik dat stemmetje’.
Als ik vraag: ‘Wat zegt dat stemmetje?’, verschillen de antwoorden.
‘Dat ik niet goed genoeg ben.’
‘Dat ik het niet kan.’
‘Dat ik een dom dik meisje ben.’
‘Dat ik dat heel onhandig heb aangepakt.’
Tijdens het uitspreken zie ik de ander aarzelen … van schaamte. Erover praten is pijnlijk.

Een kritische stem
En toch doe ik dat. Omdat ik dan kan vertellen dat het heel normaal is om zo’n stemmetje te horen. Bijna iedereen heeft die kritische kant in zich. Een innerlijke commentator die je constant wijst op wat je verkeerd doet. Die jou vergelijkt met anderen en je vertelt wie er slimmer, leuker, mooier, sneller of handiger is.

Een commentator
Hij overdrijft enorm en maakt van een mug een olifant. Deze commentator is nooit tevreden, al doe je nog zo je best. Op alle terreinen in je leven heeft hij permanent kritiek: hoe je je werk doet, je leven inricht, wat je eet, enzovoort. Wat hij zegt, haalt al je zelfvertrouwen onderuit en zorgt ervoor dat je je niets meer waard voelt.

Bescherming
Ik vertel er ook bij dat deze criticus ooit ontstond om je te beschermen. Tegen kritiek van anderen, hun oordelen, tegen pijn of vernedering. Hij wil je dat besparen en bekritiseert je daarom zelf, om de buitenwereld vóór te zijn. Bij sommige mensen is de commentator redelijk mild: ‘Dat beige jasje maakt je een beetje bleek. Iets meer kleur staat je beter’. Bij anderen is hij heel ondermijnend en doet hij uitspraken als: ‘Jij bent een absolute loser’, of: ‘Hou jij je mond maar tijdens de vergadering. Er komt toch alleen maar onzin uit’.

Blokkeren
Als je criticus voor tachtig procent aanstaat, blijft er maar twintig procent zelfvertrouwen over. Hij is in staat om je helemaal te blokkeren en je groeiproces te stoppen. Je kunt proberen om hem tevreden te stellen, maar dan zul je merken dat hij nog hogere eisen zal stellen. Wat wél helpt, zijn twee eenvoudige stappen.

Openbaring
De belangrijkste stap is om te onderkennen dat het maar een stemmetje is! Dit besef werkt vaak als een openbaring. Als je goed oplet, merk je hoe vaak je jezelf op je kop geeft. Hoe groter dit besef, hoe minder impact de criticus op je heeft. Als je dan weer eens kritiek hoort, kun je er met mededogen mee omgaan en zeggen: ‘Hé, ben je daar weer?’

Relativering
De tweede stap is ontdekken waar het in de kern om gaat. Welke angst of bezorgdheid zit er onder die kritische stem? Ben je bang om niet serieus genomen te worden? Ben je bezorgd om fouten te maken? Als je daar achter bent, ontstaat ruimte om te relativeren, jezelf te accepteren zoals je bent. Dan stel je de commentator gerust: ‘Het is niet erg om fouten te maken, want daarvan leer ik’.

Mildheid
Je criticus zal nooit verdwijnen uit je leven – en dat is maar goed ook! Hij behoedt je voor gevaar, stimuleert je om jezelf te verbeteren en te corrigeren. Laat hem aanwezig zijn, maar zorg ook goed voor jezelf. Behandel jezelf met compassie, mildheid en relativeringsvermogen. Goed is goed genoeg!

Tip
Wil je meer lezen over compassie en er een oefening mee doen? Kijk bij mijn blog Maak kennis met je innerlijke criticus.

Bron:
Karin Brugman, Judith Budde en Berry Collewijn
Ik (k)en mijn ikken. Ontdek andere kanten van jezelf met Voice Dialogue
Thema, Zaltbommel, 2012