Waarom bomen en mensen af en toe een storm nodig hebben

Er was eens, midden in de woestijn, een perfecte samenleving die zo was gemaakt dat alles onder ideale omstandigheden gebeurde. Het miljoenen kostende project werd betaald door een oliemiljardair. In korte tijd werd een gesloten ecologisch systeem nagebootst. Het doel was om te onderzoeken of er mensen konden leven. Ook was men benieuwd of dit systeem kon worden gebruikt in ruimtekolonies.

Het mysterie van het paradijs
Het begin was fantastisch. Met de mensen ging het goed, flora en fauna groeiden sneller dan normaal. Totdat na een tijdje de bomen zwakker werden en omvielen. De mensen snapten er niks van. Hoe kon dat nou?

Een futuristisch experiment in de woestijn
Dit is geen sprookje, maar het experiment Biosphere 2. Het vond plaats in Amerika waar ze in de jaren tachtig in Arizona een grote overdekte constructie bouwden. Wetenschappers zagen dat de bomen veel sneller groeiden dan in de ‘gewone’ wereld. Maar ze werden nooit volgroeid: ze stortten in elkaar voordat ze hun volle lengte hadden bereikt. Erg verwarrend. Er was genoeg licht, grond, water en alle andere dingen waarvan je zou denken dat een boom daar heel gelukkig van zou worden.

Het geheim van sterke bomen
Uiteindelijk kreeg iemand door dat er één belangrijk iets ontbrak in de omgeving van de bomen: wind. Die zorgt ervoor dat bomen constant in beweging zijn. Voor een boom is het behoorlijk stressvol om in elkaar geklapt te worden, constant heen en weer slingerend. Maar: het is goede stress. De boom ontwikkelt, als reactie, iets dat de wetenschappers ‘stress wood’ hebben genoemd. Door de stress ontstaan kleine scheurtjes in het hout. Dat helpt de boom om naar het licht te groeien en sterker te worden.

De kracht van buigen zonder te breken
Stress wood heeft een afwijkende celstructuur vergeleken met het andere hout in de boom. Door die structuur heeft de boom een grotere flexibiliteit om zich te ‘verplaatsen’. Dan moet je niet denken aan wandelende bomen, maar aan kleine aanpassingen zodat een boom meer toegang heeft tot licht of andere voedingsbronnen. De stress is dus de reden waarom de boom gaat onderzoeken wat hij nodig heeft om te overleven en een andere ‘positie’ te vinden. Nu weet je ook waarom je soms bomen met rare vormen ziet, gebogen in vreemde hoeken of met wortels die door stoeptegels dringen.

Zonder uitdagingen geen groei
In Biosphere 2 is er geen wind, geen weerstand. Bomen ontwikkelen niet de vaardigheid om veerkrachtig te zijn. Ze groeien zwakker op en zonder de vaardigheid om zich aan te passen. Hun eigen kracht kennen ze niet. Ze weten niet dat ze om het obstakel heen kunnen groeien en in staat zijn zichzelf aan te passen, zodat ze krijgen wat ze nodig hebben. Een makkelijk leven leidt tot zwakke bomen die omvallen.

Hoe je lichaam groeit door tegenwind
Ondertussen snap je waarschijnlijk wel waar ik naartoe wil met dit verhaal, toch? Het doet mij denken aan wat ik mezelf aandoe met de wekelijkse fitness. Ik daag mijn lijf uit om tot het uiterste te gaan om een zo hoog mogelijke score op de toestellen te halen. Tegelijkertijd weet ik dat het helemaal niet om die score gaat. Mijn lichaam krijgt het zwaar te verduren en zoekt een oplossing om hier beter mee om te gaan. Daardoor versterken mijn spieren zich en gaat het de volgende keer net een tikje beter. Totdat, na lange tijd, de spieren hun taak makkelijk aankunnen en het toestel zwaarder wordt gezet. Dan begint alles weer opnieuw.

Weerstand maakt ons sterker
Wind is een mooie metafoor. Voor angst, onzekerheid, pijn of verdriet. Soms voel ik hem nauwelijks en is het slechts een licht briesje. In andere tijden is het een ijskoude noordenwind die in mijn gezicht steekt en me naar adem doet snakken. Maar het actief reageren op die weerstand maakt me sterker. Het zorgt ervoor dat ik de veerkracht ontwikkel om te blijven staan. Niet alleen tegen de wind in, maar vaker tegen wat ik mezelf vertel over die wind.

De littekens van een leven vol wind
In de tweede loopbaanhelft, als mensen van minstens veertig, zijn we allemaal gebutst. We hebben blauwe plekken opgelopen en zijn wel eens onderuit gegaan. Dat zorgde voor krassen op onze ziel. Toch zijn we verder gegaan, doorgegroeid. We hebben meebewogen en meegekronkeld.

Veerkracht begint met acceptatie
Begrijp me goed: ik zeg niet dat we lijdzaam onze ‘ellende’ moeten ondergaan of dat we moeten genieten van onze pijn. Maar als we accepteren dat worstelingen ons kunnen helpen om veerkrachtiger te worden, voelen die worstelingen anders. Heel anders. En als het nodig is dat we die stoeptegels verplaatsen, dan doen we dat!

Welke wind in jouw leven zorgde voor meer veerkracht?

Extra
Ontdek meer over veerkracht en de handige kanten van deze eigenschap in het blog Veerkracht als toverwoord.
Het blog Verduren - het leven luistert niet naar mij (en dat is oké) beschrijft hoe in onze maatschappij alles lijkt te moeten en kunnen. Verduren is dan een levenskunst, zowel op je werk als privé.
In de video wordt iets verteld over de ontdekkingen in Biosphere 2 en hoe je dat kunt toepassen in je eigen leven om veerkrachtiger te worden.

Bronnen
Biosphere 2 bestaat nog steeds en is ‘s werelds grootste gecontroleerde omgeving. Het heeft actieve onderzoekssystemen die zowel oceaan, regenwoud, woestijn, mangroven als de savanne bestuderen.
Journal of Wood Science volume 63, pagina 411 – 432 (2017), Joseph Gril, Delphine Jullien, Sandrine Bardet en Hiroyuki Yamamoto, Tree growth stress and related problems
Lisa Jakub, Learning about anxiety from Biosphere 2

► Fotocredit
Bovenrand: Sturrax via Pixabay
In blog: Lucent Designs via Pixabay