Veerkracht als toverwoord

Zit je met een probleem en kom je er niet uit? Eigen schuld: je hebt niet genoeg veerkracht. In blogs en artikelen zie ik steeds vaker veerkracht opduiken als een tovermiddel tegen alles. Nou geef ik me als kritisch denker niet meteen over aan zo’n nieuwe rage. Wel is het voor mij een reden om eens dieper naar het onderwerp te kijken.

Veerkracht
Wat is het eigenlijk? Als ik denk aan een springveer, zie ik veerkracht bij mensen als een eigenschap, een vaardigheid. Plechtig gezegd: het vermogen om te herstellen van tegenslag en stress. Stel je leidinggevende overlaadt je in een vergadering onverwacht met stevige kritiek. Of je collega’s zien je niet staan en roddelen over je. Of iemand van wie je veel houdt, overlijdt. Dit soort nare, verdrietige gebeurtenissen zorgen ervoor dat je je heel vervelend voelt. Dat is normaal. Beter gezegd: het voelen en accepteren van emoties is de start van een veerkrachtige reactie. Met kleine stappen veer je na een tijdje uit de pijn of de stress terug naar wie je was. Misschien zelfs naar een nieuwe versie van jezelf.

Sterk zijn
Om maar meteen een misverstand te benoemen: veerkracht is iets anders dan altijd sterk zijn. Als je ‘gewoon’ doorgaat, wat er ook voor ellende op je weg komt, kan dat voor buitenstaanders een teken van kracht zijn. Wat ze niet zien, is dat jij aan de binnenkant al die gevoelens van wanhoop of teleurstelling uitschakelt. Dat lijkt handig en de een houdt dit wat langer vol dan de ander. Maar uiteindelijk vinden emoties toch hun weg naar buiten. Vaak op een moment dat er opnieuw iets vervelends gebeurt en je er helemaal niet mee bezig wilt zijn.

Functies van veerkracht
Hoe werkt veerkracht? Even terug naar die springveer van net. Als een veer heel sterk is, moet je veel moeite doen om deze in elkaar te duwen. Vertaald naar mensen: als je als sterke veer moeilijke veranderingen of grote tegenslagen ontmoet, raak je minder makkelijk uit je evenwicht. Veerkracht geeft bescherming.
Ook gaat een krachtige veer snel terug naar de oorspronkelijke vorm als het gewicht dat erop zit, weg is. Bij mensen: als je een deuk krijgt, zorgt veerkracht ervoor dat je herstelt naar je mentaal beter voelen. Naast een beschermfunctie heeft veerkracht dus ook een herstelfunctie.

Reactie op problemen
Op je werk en in je privéleven kun je allerlei problemen tegenkomen. Hoe reageer je? Daar zie je grote verschillen tussen mensen. Sommige ervaren lastige situaties als een bedreiging en zijn compleet de kluts kwijt. Ze voelen zich machteloos en denken dat ze niets aan de situatie kunnen doen. Hun gedrag is niet erg effectief, omdat ze:

• zeuren en mopperen;
• blijven hangen in hun gedachten;
• nog harder rennen dan normaal en hun emoties geen aandacht geven;
• zich laten zich meevoeren door het lot en erin berusten.

Effectief gedrag
Het verschil met veerkrachtige mensen is niet dat die geen wanhoop of teleurstelling voelen. Die voelen ze net zo goed, maar ze laten zich er niet door beheersen. Ze laten effectief gedrag zien, als ze:

• de zaken accepteren waarop ze geen invloed hebben;
• oplossingen bedenken bij de omstandigheden die ze wél kunnen beïnvloeden;
• energie steken in het aanpakken van hun problemen;
• kracht halen uit zichzelf en de mensen om zich heen.

Het belangrijkste effect is dat veerkrachtige mensen na een tijdje lessen kunnen trekken uit wat er is gebeurd. Ze analyseren wat ze hebben geleerd en welke nieuwe krachten ze hebben ontwikkeld. De tegenslag gebruiken ze om zichzelf te veranderen en sterker te maken. Zo worden ze bijvoorbeeld empathischer, houden ze meer rekening met hun eigen behoeften of hebben meer zelfvertrouwen.

Nature of nurture?
Hiervoor noemde ik veerkracht een eigenschap of vaardigheid. Betekent dit dat je veerkracht kunt ontwikkelen? Daarover zijn de geleerden het niet helemaal met elkaar eens. Sommigen menen dat veerkracht wordt bepaald door de biologie. Je ouders hebben je genetisch gevormd en daar heb je het mee te doen. Anderen wijzen op de impact van opvoeding en de ervaringen uit je kindertijd.
Deels kun je dus niets doen aan de hoeveelheid veerkracht die je hebt. Maar dat wil niet zeggen dat je jezelf er niet in kunt trainen. Je kunt je veerkracht zeker (een beetje) vergroten.

Tips voor meer veerkracht
Je kunt je veerkracht op een hoger niveau brengen door studie, training, ervaring, sport en een gezonde leefstijl. Hieronder een eerste handreiking zodat je kunt onderzoeken waar voor jou mogelijkheden liggen om je veerkracht te vergroten.

Inzicht in jouw stressproces
Ga ontdekken wat impact op je heeft. Wat helpt je om weer te ont-spannen? Je kunt een stressdagboek bijhouden om hier meer zicht op te krijgen.

Tevreden zijn met je werk
Onderzoek eens hoeveel plezier je in je werk hebt. Wat voor activiteiten geven je energie? Welke kosten je energie? Probeer de eerste soort te vergroten en de tweede te verkleinen.
Hoeveel zelfstandigheid heb je in je werk? Sluit dat aan bij wat je wilt?
Wat is voor jou een zinvolle dag? Als je dat niet in je werk ervaart, kijk dan of je meer balans kunt vinden door een hobby of vrijwilligerswerk.

Regelmatige lichaamsbeweging
Fysieke inspanning heeft meer positieve gevolgen dan je denkt. Iets lichamelijks doen kan zorgen voor meer mentale ontspanning. Dat is belangrijk, omdat stress vaak een mentaal proces is.

Realistische en haalbare doelen
Zorg dat de doelen die je jezelf stelt, haalbaar zijn. Als je deze kunt realiseren, ontwikkel je meer zelfvertrouwen en eigenwaarde. Dat heeft een mooi effect op je weerbaarheid.
Ga gezond om met deadlines. Neem alleen verantwoordelijkheid voor zaken waar je invloed op kunt hebben. Geef je lichaam en geest de kans om na inspanning te herstellen: zorg voor voldoende ontspanning.

Duidelijke levensprioriteiten
Als je terugkijkt op je leven, wanneer ben je dan tevreden? Welke prioriteiten wil je nastreven? Ga er voor en leef er naar!

Disclaimer
Veerkracht is geen toverwoord of een oplossing voor elk probleem. Het zorgt er wel voor dat je op een manier die bij je past om kunt gaan met de problemen die ongetwijfeld ook op jouw weg komen.

► Fotocredit
Bovenrand: foto van Steve Buissinne via Pixabay
In blog:
eerste foto van Christo Anestev via Pixabay
tweede foto van neo tam via Pixabay