Opgesloten zitten in je baan – je bent niet de enige, maar het is een taboe

“Het is ook altijd hetzelfde gedoe!”
“Hoezo?”
“Ik werk hier al eenentwintig jaar en zie steeds weer nieuwe managers naar boven komen drijven met zogenaamd fantastische nieuwe ideeën. Maar het is telkens hetzelfde liedje, ook al noemen ze het anders. En dan die baan van mij!”
“Wat is daar mis mee?”
“Alles!”
“Waarom zoek je dan geen ander werk? De arbeidsmarkt was nog nooit zo gunstig.”
“Ach joh, daar ben ik toch veel te oud voor. Vijftigers zijn echt niet populair. Bovendien: mijn man wil het hele huis laten verbouwen als straks de kinderen de deur uit zijn. Dus die financiën van mij hebben we hard nodig. Zo’n salaris als hier krijg ik nooit meer. Verkassen zit er voor mij echt niet in.”

Niet uniek
Ellen (56) is ontevreden en moppert veel. Toch blijft ze hangen in haar werk en vertrekt niet. Als je denkt dat ze uniek is – nou nee. Uit onderzoek blijkt dat één op de vijf werkende Nederlanders zoals Ellen is. Het gaat om mensen die zich opgesloten voelen in hun baan of, op z’n Engels, ‘locked at the job’. Is dat erg? Ja, het kan behoorlijk negatieve gevolgen hebben. Niet alleen voor Ellen, maar ook voor haar omgeving – op het werk én thuis.

Ontevreden …
Maar laten we eerst eens kijken wat er aan de hand is. Bijzonder is dat er twee kanten aan dit probleem zitten. De ontevredenheid van Ellen kan te maken hebben met een gebrek aan waardering voor wat ze doet of met te weinig verantwoordelijkheden. Misschien heeft ze een slechte relatie met haar leidinggevende of is er een vervelende sfeer op de werkvloer. De zoveelste reorganisatie geeft haar onzekerheid of ze voelt zich niet op haar gemak in het nieuwe team.

… en toch blijven
Ondanks dit gedoe doet Ellen niks om haar situatie te veranderen. Ze vindt het salaris heel belangrijk en is bang dat overstappen naar een andere baan financieel te onzeker is. Volgens haar is een gevorderde leeftijd zeker een factor die de kansen op de arbeidsmarkt verkleint. Als je dan ook nog denkt dat je specialistische werk maakt dat je nergens anders heen kunt, denk je nooit meer aan een andere baan. Zo praat je je ontevredenheid voor jezelf goed.

Van een beetje naar veel te veel
Onderzoek laat zien dat mensen gemiddeld 2,5 jaar in een ontevreden werksituatie blijven zitten. Gemiddeld hè, dat betekent dat het zes maanden kan zijn, maar ook acht jaar. Het vervelende is dat ontevredenheid kan leiden tot ernstige mentale problemen.
Die beginnen met dat mensen ergens wel ervaren dat het anders zou moeten, maar toch passief blijven. Ze denken dat het nog wel meevalt. Om het werk vol te houden, zoeken ze plezier in wat ze náást hun baan doen.
Na een tijd gaan mensen dagelijks stress ervaren van hun opgesloten situatie. Ze lopen de hele dag met hun ziel onder hun arm en raken uitgeput.
In het ergste geval ontstaat er een negatieve spiraal: ze vallen op een bepaald moment uit. Bij ongeveer één op de drie mensen die met het vastzitprobleem kampen, ontstaat er een burn-out. Ook depressies komen vaak voor.

Actie? Geen actie
Hoe mooi en handig zou het zijn als iemand zich al veel eerder bewust is van dat ontevreden gevoel en daar iets mee doet. Het probleem is echter dat we pas in actie komen als de keuze voor ons wordt gemaakt (functie wordt opgeheven) of als er iets groots gebeurt in ons leven. Denk aan een levensveranderende gebeurtenis als een dierbare overlijdt of de geboorte van een kind. Dan opeens komt het besef: voor wie doe ik dit werk eigenlijk? Vind ik het nog wel leuk? Maar zelfs dan kan het lang duren voor er echt iets gebeurt.

Schaamte
Die vragen over ons werk zouden we ons veel vaker moeten stellen, ook als het goed gaat. Waarom we dat niet doen? Volgens mij is het een taboe om hierover te beginnen. Niemand vindt het makkelijk om over zwaktes en kwetsbaarheid te praten. We geven niet graag toe dat we ons ontevreden voelen of geen uitweg meer zien. Met collega’s of onze leidinggevende praten we liever niet over onze imperfecties. De schaamte regeert, dus komt het onderwerp niet hardop aan de orde.

Doe iets!
Wat is dit toch zonde! Mijn motto: niemand zou ontevreden in zijn of haar baan moeten blijven zitten. Vaak hebben mensen niet het bewustzijn van hun situatie. En ook niet van het feit dat ze, als ze het niet naar hun zin hebben, kunnen proberen hun baan aan te passen of te vertrekken.
Weet dat het geen schande is om te moeten zeggen dat je je werk niet meer leuk vindt. Ga daarom het gesprek aan – delen maakt het gevoel al lichter.

Bronnen
Merel T. Feenstra-Verschure: Locked at the job – examining antecedents, consequences and its process (proefschrift)
Merel T. Feenstra-Verschure: Wat als floreren (even) niet lukt?, Tijdschrift Positieve Psychologie, augustus 2022
Tilburg University, persbericht: Opgesloten in je baan – door taboe op de werkvloer risico op burn-out, 27 september 2022
Website Netwerk Werkgeluk: Vast in een baan, wat doe je eraan?, 1 mei 2022

► Fotocredit
Bovenrand: foto van Free-Photos via Pixabay
In blog: foto van Tobias C. Wahl via Pixabay