Komkommer, ananas en verveling

Het verhaal van Hanny is langdradig. Ze vertelt me dat ze zich zo moe voelt. Ze slaapt heel veel, maar het lijkt niet te helpen. Vreemd vindt ze dat, want ze zorgt goed voor haar lijf. Vaak sporten, dat is haar grote hobby. Een regel uit een liedje, kortgeleden op de radio, duikt in me op: ‘Come with me and escape!’ Ik spreek mijn gevoel uit. ‘Hoe ga jij om met verveling op je werk?’

Verveling?
Ze snapt niet waar ik het over heb. Op haar werk bij een middelgrote gemeente is ze altijd heel erg bezig. Ze maakt lange dagen. Tijdens de zomervakantie is er politiek reces en dan is het iets rustiger. Maar die tijd kan ze goed gebruiken om al die achterstand weg te werken die er dit jaar is ontstaan. ‘Denk je dat ik te veel werk?’ vraagt ze bijna gretig. Na een korte stilte zeg ik: ‘Nee, ik denk te weinig’.

Ananastijd
Met grote ogen kijkt ze me aan. Ik zeg dat ik de indruk heb dat ze niet wordt uitgedaagd op het werk. Al jaren doet ze precies hetzelfde. Geen enkele variatie zit erin, alles is routine. De werkzaamheden liggen onder haar niveau en ze straalt geen echte betrokkenheid uit bij wat ze doet. Ik denk aan het lied dat ik hoorde en beschrijf haar situatie als ananastijd. Verwant met de komkommertijd die de media in de zomer hebben, maar refererend aan de sleur in een langdurige relatie. In het lied symboliseert de ananascocktail het verleidelijke perspectief van iets heel nieuws.

Verveling
Het is de grote valkuil van ervaren werkers: verveling. Na vele jaren worden ze niet meer geprikkeld. Het werk geeft geen voldoening, geen energie. Nooit een nieuwe klus, iets waar ze in kunnen groeien. Mensen gaan zich fysiek en mentaal vervelen. Misschien denk je nu: geen probleem toch? Lekker rustig! Maar vergis je niet: die rust kan ernstige gevolgen hebben.

Bore-out
Je hebt vast wel eens van burn-out gehoord: opgebrand zijn door het vele werk. Het treft steeds meer mensen. Ze werken te hard, kunnen niet meer ontspannen en raken uiteindelijk geestelijk en lichamelijk overwerkt. Veel minder aandacht is er voor het tegenovergestelde: bore-out. Bij bijna de helft van de mensen met burn-out blijkt dat dat de juiste diagnose is. Het resultaat is precies hetzelfde: uitputting.

Welk gedrag is kenmerkend voor een bore-out?
Ik bespreek met Hanny welk gedrag ze misschien op het werk laat zien. Uitstellen van taken, omdat je die niet leuk vindt. Je niet lekker voelen over dit uitstel en daarom compenseren door net te doen alsof je heel erg aan je werk bent toegewijd. Lange dagen op kantoor maken, waardoor collega’s denken dat je alsmaar overwerkt. En wat ook kan: werk uitsmeren over langere tijd. Natuurlijk heeft dat te maken met werk uitstellen, maar er zit ook een zelfbeschermend effect in: deze taak ken je en je weet niet wat voor ander saai werk er nog bij komt.

Verveling is een taboeonderwerp
Als ik Hanny vertel wat er mogelijk speelt, kijkt ze me vertwijfeld aan. Het valt niet mee om dit te horen. Zelfs tegen haar beste vriendin durft ze niet eerlijk te zijn. Die werkt bij een grote multinational en is altijd nogal denigrerend over ambtenaren. Ze kennen elkaar al sinds de middelbare school, maar deze kant van haar werk durft Hanny niet aan te roeren. Ze schaamt zich een beetje.

Bore-out heeft negatieve effecten
Voorzichtig wijs ik haar erop dat verveling in je werk je zelfvertrouwen kapot maakt. Telkens weer je waardeloos voelen, elke dag die teleurstelling knaagt enorm aan je. Tegelijkertijd is er een groot verschil met een burn-out. Die zorgt ervoor dat je op een dag wel moet stoppen, gewoon omdat je niet verder kunt. Een bore-out kan jaren voortslepen en is vernietigend voor je gedachten en je gevoel. Het zet je in een negatief proces. Dat knagende gevoel van leegte en onmacht kan mensen intens pijn doen.

Vijf tips tegen bore-out
Wat kun je doen om een bore-out te voorkomen? En als je er al in zit, hoe kom je er dan uit? Ik geef je graag vijf tips.

1. Praat erover. Overwin je angst en je schroom. Je bent niet gek of ondankbaar! Ga het gesprek aan met je leidinggevende. Zeg dat je je werk te gemakkelijk vindt of dat je te weinig te doen hebt. Vraag of er mogelijkheden zijn om je werk aan te passen.

2. Sta stil bij wat je echt wilt in het leven. Check of de baan die je hebt, hieraan bijdraagt. Denk na over hoe je wilt groeien in de toekomst. Wat kun je nu al doen om in die richting te bewegen?

3. Zet op een rijtje wat je het meest vervelende deel van je werk vindt. Zoek uit of je deze activiteiten kunt overdragen aan iemand anders. Misschien maak je je collega hiermee wel heel blij.

4. Luister naar je gevoel. Ga niet alles rationaliseren. Het kan goed zijn dat je werk doet dat prima aansluit bij je opleiding en je ervaring, maar dat zegt lang niet alles. Word je echt blij van de dingen die je doet?

5. Zoek een andere baan! Misschien weet je niet wat je wilt of heb je niet de juiste papieren. Of ben je, zoals veel mensen, bang voor verandering? Met onzekerheid en angst kom je echter niet verder. Schrijf eens op wat je zou willen doen als er geen enkele belemmering zou zijn. Dagdroom er maar flink op los. Wat is de eerste stap die je kunt zetten om die droom dichterbij te laten komen?

Hanny kijkt een stuk blijer. Er is een last van haar schouders gevallen. Ze weet nu wat er aan de hand is en gaat actie ondernemen.

Bonus: ananaslied
Het lied over de ananascocktail heet Escape – The piña colada song. Het was twee keer een nummer één hit, in de jaren zeventig en tachtig. Het vertelt het verhaal van een man die alleen nog maar sleur ervaart in zijn relatie en daarom reageert op een contactadvertentie. De vrouw in de advertentie zoekt iemand die van piña colada’s houdt en wil dolgraag met hem ontsnappen. Luister naar het lied om te horen hoe de date tussen deze twee verloopt. Soms gaan de zaken anders dan je denkt …