Gemoetiveerd of gemotiveerd – het scheelt veel meer dan die ene letter

Je bent niet of wel gemotiveerd. Niet gemotiveerd omdat je bijvoorbeeld iets niet kunt en niks weet te bedenken om het te willen proberen. Als je al iets voelt, is het vooral de neiging om lekker tegendraads te zijn: niets doen of het tegenovergestelde van wat de bedoeling is.
Nee, dan Anneke – die is echt gemotiveerd. Je wordt al moe als je naar haar kijkt. Ze gaat maar door, maakt niet uit wat het is.

Geen twee, maar zes
Twee smaken, heerlijk overzichtelijk. Maar tijdens mijn Verdiepende opleiding Positieve Psychologie blijkt het iets ingewikkelder te zijn. Er zijn zes soorten motivatie, elk met een andere drijfveer. Welke soort zorgt ervoor of je wel of geen succes behaalt met wat je doet in je leven? En of je het volhoudt om iets te blijven doen? Wandel even mee langs de soorten.

Soort één
De eerste soort kwam je al tegen bij de start van dit blog. Je hebt geen enkele drijfveer om iets te doen – een compleet gebrek aan motivatie, ofwel amotivatie.

Er blijven vijf ‘echte’ soorten over, in twee groepen die je misschien kent: intrinsieke en extrinsieke motivatie. Simpel gezegd: vanuit jezelf of vanuit een externe bron.

Soort twee: intrinsieke motivatie
Je onderneemt actie omdat je dat leuk vindt of iets graag wilt doen. Het gaat je niet om het doel van de activiteit, maar om de activiteit zelf.

Extrinsieke motivatie: vier soorten
Hier onderscheiden we een subgroep: autonome en gecontroleerde motivatie.

Twee van de vier soorten worden, net als intrinsieke motivatie, gezien als autonome motivatie. Was dat bij intrinsieke motivatie gedreven worden door iets wat je echt interesseert, bij de extrinsieke soorten zijn het dingen van buitenaf die je gedrag drijven.
Bijvoorbeeld iets doen omdat het past bij je waarden: ik ga niet naar de wekelijkse fitness omdat ik dat leuk vind, maar omdat gezondheid voor mij belangrijk is.
De tweede soort heeft te maken met motivatie omdat je het nut of de relevantie van een activiteit ziet. Voorbeeld: je volgt een training, omdat je het handig vindt om kennis op te doen. Die training vind je niet per se leuk, maar je onderneemt actie voor een van je doelen.

De andere twee soorten vallen onder gecontroleerde motivatie: moetivatie. Je wilt voorkomen dat je straf krijgt of je wilt een beloning verdienen. Voorbeeld: je houdt je aan de maximum snelheid om een boete te vermijden.
Naast de externe druk kan er interne druk zijn: je wordt gedreven vanuit schaamte, schuldgevoel of angst. Vaak heeft dit te maken met een gebrekkig gevoel van eigenwaarde. Voorbeeld: afvallen, omdat je je bij je vriend(inn)en schaamt voor je uiterlijk.

Duizelt het je? In het slimme schema hieronder zet ik alles voor je op een rij.

Bron: Vlaams Instituut Gezond Leven, 2020 (naar aanpassing van Ryan & Deci, 2000)

Geen kwantiteit, maar kwaliteit!
Wil je iets veranderen in je gedrag? Dan is het niet doorslaggevend of je wel genoeg gemotiveerd bent (kwantiteit). Vooral de soort motivatie (kwaliteit) is belangrijk. Autonome motivatie, zonder dwang of druk, is het meest ondersteunend. Bovendien zorgt deze ook nog voor psychologisch welzijn, meer zelfstandigheid en meer doorzettingsvermogen.

Als je iets langere tijd wilt blijven doen, is intrinsieke motivatie helpend, maar geen voorwaarde. Om iets vol te houden, zijn de ‘groene’ soorten extrinsieke motivatie bepalend. Die zijn verbonden met iets dat voor jou belangrijk is. Waarde gedreven motivatie kun je bovendien goed inzetten als ondersteunende bekrachtiging in moeilijke tijden.
Samengevat: extrinsieke motivatie helpt je op gang, intrinsieke motivatie laat je doorgaan.

Welke soort motivatie is de beste?
Intrinsieke motivatie is niet altijd beter dan haar extrinsieke broer. De combinatie van beide ondersteunt je om doelen te bereiken. Zelfs al volg je je grootste verlangen, dan nog zullen er momenten zijn waarbij je innerlijke motivatie een scheutje extrinsieke motivatie kan gebruiken. Zo kun je je bijvoorbeeld extern motiveren met een beloning die je jezelf belooft.

Hoe zit dat bij jou? Waardoor word jij gemotiveerd?

Bronnen
Jos Loock: Extrinsieke en Intrinsieke Motivatie - Ontdek het verschil!
Victor Mooren: Soorten motivatie: welke jij nodig hebt voor succes
Wessel Peeters: Motivatie: waarom, wat en hoe?, 12 oktober 2021
Matthijs Steeneveld: Verdiepende opleiding Positieve Psychologie
Vlaams Instituut Gezond Leven: Autonome en gecontroleerde motivatie

► Fotocredit
Bovenrand: foto van Peter W via Pixabay