Geen fouten willen maken is de grootste fout

Vroeger, toen ik jurist was, wist ik één ding zeker: ik mocht geen fouten maken. Dat was er tijdens mijn studie ingestampt. Een verkeerd advies was onvergeeflijk. Die houding sloot naadloos aan bij mijn neiging tot perfectionisme, dus ik werd erg goed in foutloosheid.

Workshop
In mijn nieuwe leven als trainer en coach meld ik mij aan voor een workshop van Arjan van Dam. Hij schreef een boek over de kunst van het falen. Binnen vijf minuten vertoon ik juridische onttrekkingsverschijnselen als hij stelt dat fouten maken nodig is. Maar ik zit opgesloten, middenin een rij, en kan onmogelijk weg.

Voorwaarde
Als een gespleten persoonlijkheid luister ik naar zijn verhaal. Hij ziet fouten maken als een voorwaarde voor leren. Opgelucht haal ik adem als hij aanvult dat onze maatschappij deze manier van denken niet stimuleert. Ik ben dus niet de enige die hiervoor wat aanmoediging nodig heeft.

Presteren
Het blijkt dat we gericht zijn op presteren, op laten zien wat je waard bent. Dus: toon anderen wat je kunt, produceer output, haal de doelen die gesteld zijn. Zorg dat je prestaties meetbaar zijn en groei kunt aantonen. Ga de competitie aan en zorg dat je beter bent dan je concurrent.

Mislukt
Je hoort vaak: fouten maken mag. Maar als het gebeurt, is het flink mis. Dat project mag je dan voorlopig niet meer doen. En als je pech hebt, komt het terug in je functioneringsgesprek. Ook je persoonlijke waarde krijgt een knauw: je bent een mislukkeling. Voor anderen en voor jezelf.

Presteren of leren
Van Dam laat de zaal het verschil ontdekken tussen prestatiedoelen en leerdoelen. Net als bijna alle deelnemers schrijf ik een prestatiedoel op als hij vraagt wat elke aanwezige de komende tijd wil bereiken. Een resultaat benoemen voelt lekker en ‘gewoon’. Daarna legt hij uit wat een leerdoel is. Dat omschrijf je in een zin die start met: ‘Ik wil leren om …’.

Buitenkant of binnenkant
Als we in duo’s ons prestatiedoel en leerdoel bespreken, blijkt het gevoel bij de twee soorten totaal anders te zijn. Het prestatiedoel richt zich op de buitenkant, op anderen. Het leerdoel is veel meer van mezelf, motiveert dieper en voelt als een pad dat ik bewandel.

Leerervaring
Van Dam vertelt dat geen fouten maken onhaalbaar is. De kunst van het falen is: alles wat misgaat als een leerervaring zien. Zie fouten als een logisch onderdeel van het leerproces. En koppel ze niet aan je persoon. Pak het beeld erbij van een baby die leert lopen door te vallen en je snapt het meteen. Jammer genoeg verliezen we dit babygevoel al snel.

Falen
Wat is het verschil tussen fouten maken en falen? Als je wilt presteren en je maakt een fout, heb je gefaald. Faalangst is de angst om prestatiedoelen niet te halen en heeft te maken met de oordelen van anderen. Als je wilt leren, maak je fouten, maar faal je niet.

Leren
Als Van Dam afsluit door te zeggen dat allerlei onderzoeken laten zien dat je met een leerdoel meer plannen maakt, meer bereikt, beter samenwerkt en sneller uitdagingen aangaat, ben ik bekeerd. Ik wil leren!

Tip
Wil je een experiment doen en het verschil voelen? Bedenk dan iets dat je lastig vindt.
Bedenk daarna hoe het mis kan gaan en stel je voor dat je daarbij helemaal faalt.
Vraag je af hoe je je voelt als je wilt presteren.
Vraag je af hoe je je voelt als je wilt leren.
En, hoe ging het?