Doorbreek de neerwaartse spiraal! Vlieg uit je kooi!

‘Ik implodeer!’ Peter schrikt van zijn uitspraak en kijkt me wanhopig aan. We zijn in gesprek over zijn loopbaan. Meer dan twintig jaar deed hij boeiende dingen. Maar sinds een tijdje stagneert alles. Of, nog erger, het lijkt alsof het achteruit gaat. Hoe komt hij uit deze vervelende spiraal?

Niet meer met plezier werken
Peter is een actieve ambtenaar. Altijd bezig met nieuwe ontwikkelingen en op veel terreinen inzetbaar. Zijn loopbaan liep op rolletjes, tot voor kort. Nu klopt hij bij me aan voor een coachtraject. Het blijkt dat hij niet meer met plezier werkt. Dat zit in kleine dingen. De opmerking van een teamgenoot over oudere ambtenaren die niet mee mogen doen met de verkiezing Jonge Ambtenaar van het Jaar. Zijn nieuwe leidinggevende, Laura, net dertig, die geen raad weet met de brede ervaring van Peter. Hun communicatie verloopt stroef.

Onmisbaar zijn is niet fijn
Onlangs gooide hij bij haar een balletje op over zijn werk. Tot zijn verbazing blijkt dat ze heel tevreden is: ‘Je doet je werk uitstekend! Ik kan je beslist niet missen’. ‘Mooi toch? Wie wil er nou niet onmisbaar zijn?’ zeg ik. Hij reageert niet. Na een tijdje zegt hij: ‘Helemaal niet mooi. Ik snak naar ander werk’.

Ik ben te oud
Peter barst van de ideeën. Hij wil dolgraag ander werk, maar heeft het gevoel dat hij niet meer meetelt. Vorig jaar kwam hij een aantal keren tot de laatste sollicitatieronde. Toch ging de functie aan zijn neus voorbij. Hij denkt dat het aan zijn leeftijd ligt. Al die keren kozen ze voor een jonger iemand.

Frustraties
Binnenkort wordt hij vijftig. Nog nooit stond hij stil bij zijn leeftijd. Voor het eerst voelt hij zich oud. De frustraties stapelen zich op. Hij voelt zich belemmerd in zijn ontwikkeling, opgesloten in de kooi van zijn werk. ‘Als ik kijk hoeveel jaar ik nog voor me heb … dat beangstigt me. Stel je voor dat ik hierin blijf hangen. Ik kan zoveel meer. Ik wil mijn ervaring inzetten, maar ook heel graag nieuwe dingen leren.’

Nieuwe stappen
Als hij vertelt over zijn ideeën, leeft hij helemaal op. Hij voelt zich aangetrokken tot een nog te starten project over de inzet van nieuwe technologieën. Door de slechte ervaringen van het afgelopen jaar durft hij geen contact te zoeken met de afdeling waar dit project onder valt. ‘Wat houdt je tegen?’ vraag ik. Daar heeft hij geen duidelijk antwoord op. Zijn angst lijkt gebaseerd op veronderstellingen. Ik moedig hem aan de afdelingsmanager uit te nodigen voor een kopje koffie en een gesprek. Dat idee ziet hij wel zitten. Opgelucht wandelt hij de deur uit.

Drie tips als je denkt tegen belemmeringen aan te lopen
Ik ontmoet ze vaker: ervaren ambtenaren, die denken in belemmeringen. Ze voelen zich niet gezien. Eerst uiten ze zich nog, maar na een tijdje gaat dat voorbij. ‘Ik kijk wel uit om iets te zeggen, want dan vinden ze me een zeurpiet.’ Ze houden hun spanning binnen en vergroten deze steeds meer. Wat Peter omschreef als imploderen, is een bekende manier om met druk en stress om te gaan. Wat kun je hier tegen doen? Ik geef je graag drie tips.

Praten
Het risico dat je in een neerwaartse spiraal komt, is groot. Je denkt jezelf steeds meer de put in en ziet alleen nog de dingen die je eigen kijk bevestigen. Stap eruit! Houd je gedachten en gevoelens niet voor jezelf. Praat met anderen om je blik te verbreden. Vraag een gesprek aan met een loopbaanadviseur en deel je zorgen. Praat met enkele goede vrienden en vraag wat zij zouden doen als ze in jouw schoenen staan. Praten helpt om gedachten te ordenen en geeft lucht. Vaak komen er hele andere ideeën uit waar je zelf nog nooit aan dacht.

Kijken
In de tweede helft van je loopbaan is het goed stil te staan bij je overtuigingen. Die bepalen wat je als oorzaak ziet van je situatie en hoe je tegen de werkelijkheid aankijkt. Is het mogelijk dat je overtuigingen je mogelijkheden beperken? Gedachten als: ‘Ik mag blij zijn dat ik nog een baan heb’, of: ‘Als ik gelijk heb, ga ik voor niemand opzij’, kunnen je enorm tegenhouden. Relativeer en draai je gedachten eens om. Wat ga je doen als je geen baan meer hebt? Hoe reageer je als je merkt dat de ander gelijk heeft? Wees niet verbaasd over het effect van deze omkeringen.

Veranderen
Blijf niet hangen in je probleem. Bevrijd jezelf uit je eigen kooi. Verander een probleem in een doel. Wat wil je bereiken? Hoe breng je dat doel dichterbij? Wat heb je nodig? Wie kan je daarbij helpen? Het heft in handen nemen laat het slachtoffergevoel verdwijnen en geeft je nieuwe energie.

► Fotocredit
Bovenrand: foto van bertvthul via Pixabay
In blog: foto van Alois Grundner via Pixabay