De tijd als hoofdrolspeler – wat gebeurt er tussen schaapjeswolken en spreadsheets?

Hij is zes jaar, ligt in het gras en staart naar de hemel met schaapjeswolken. Het beeld is schermvullend, maar gewoner kan bijna niet. Het duurt dan ook even voordat ik doorheb dat dit over mij gaat. En over ons als mensen.  

Het spektakel van het alledaagse
Pas na 165 minuten wordt me duidelijk wat voor geweldig project dit is. Als filmliefhebber weet ik ongeveer wat de gebruikelijke Amerikaanse aanpak is. Maar deze benadering is totaal anders. Geen grote menselijke gebeurtenissen in de hoofdrol, maar kleine, alledaagse dingen. Noem het de tussenmomenten in het leven van doodgewone jongens en meisjes, mannen en vrouwen. Saai? Nee! Het is een unieke, ontroerende ervaring om ernaar te kijken.

Opgroeien in twaalf jaar film
Ik vertel je in een paar zinnen waar deze film over gaat zodat je de context ziet. Beloof me echter dat je na het lezen daarvan niet afhaakt, want er is zoveel meer aan de hand dan die paar zinnen. Oké? Het verhaal gaat over Mason, het jongetje van zes waarmee de film begint. In een periode van twaalf jaar zien we hem opgroeien, met zijn zusje Samantha, gescheiden ouders, stiefvaders en vrienden. Niks spectaculairs, inderdaad. 

Van sproetjes tot stoppelbaard
Wel bijzonder is: het maken van de film duurde net zo lang als het opgroeien van Mason. Dus er zijn niet verschillende acteurs die zijn rol spelen, hij wordt zelf ouder. Als hoofdpersoon groeit hij op van schattig ventje naar lange slungel, van dromerige scholier naar idealistische student. Je ziet hem een buikje ontwikkelen en weer kwijtraken, dons op zijn bovenlip krijgen, twintig verschillende kapsels proberen en iets worden wat in de buurt komt van een man.

Het natuurlijke spel van de tijd
Om hem heen worden de zogenaamde ouders en het zusje (het is geen documentaire) ook ouder. Ik ontdek dat de regisseur en de acteurs elk jaar een paar dagen bij elkaar kwamen om een nieuw jaar op te nemen. Hun eigen ervaringen werden in het script verwerkt en dat zorgt ervoor dat de gebeurtenissen en de gesprekken heel naturel ogen. Je ondergaat hoe de acteurs en de personages ouder worden en groeien, veranderen en getekend raken door het leven.

 Het script van elk gezin
Na afloop vraag ik me af of ik ooit iets zag dat ook maar een beetje hierop lijkt. Dan besef ik dat het over mijn eigen leven gaat en over het leven van ons allemaal. Ik denk na over mijn jeugd en puberteit, over mijn ouders. In elk gezin doen mensen de verkeerde dingen en maken ze het soms weer goed. Ze laten hun haar groeien en worden verliefd. De film laat zien wat opgroeien betekent, hoe mensen hun identiteit vormen, hoe je beïnvloed wordt door het familieleven. Dat maakt dit verhaal uniek en toch zo herkenbaar. Want hoe uniek we ook denken te zijn, vaak maken we dezelfde dingen mee.

De klok tikt mee in elke scène
Naast Mason lijkt het tegelijkertijd alsof het verstrijken van de tijd de echte hoofdpersoon is. In nog geen drie uur trekken twaalf jaren voorbij. We zien hoe Mason voor de zoveelste keer zijn spullen inpakt om te verhuizen als zijn moeder een relatie beëindigt of een nieuwe begint. We horen hoe hij de baard in de keel krijgt. We voelen met hem mee als zijn hart breekt wanneer zijn eerste vriendin voor een ander kiest. We lijken te luisteren naar onze eigen woorden als hij naar de universiteit vertrekt, met zijn nieuwe kamergenoot op stap gaat in de woestijn van Texas en kijkend naar de prachtige lucht, de laatste zinnen van de film uitspreekt: ‘Weet je hoe iedereen altijd zegt dat je het moment moet grijpen? Volgens mij is het andersom: het moment grijpt ons. Ja, het is er constant. Het is altijd precies nu’.

Ineens ben je volwassen (soort van)
Het is een emotionele tijdreis die we allemaal doormaken. We worden achttien zonder dat we weten hoe de wereld in elkaar steekt, wie we zijn en wat we willen met ons leven. Daarna lijkt het leven ons te overvallen, met studie, werk, gezin, huis, hypotheek. Tot we opeens tot de ontdekking komen dat we ondertussen veertig, vijftig of zestig jaar achter ons hebben. Maar wat ligt er nog vóór ons?

Hoe gaat jouw verhaal verder?
Heb de moed om je eens af te vragen of je verder wilt gaan op de weg die je tot nu toe liep. Past je werk nog bij de persoon die je bent geworden? Voel je je gelukkig of voldaan als je over je werk praat? Zijn er dingen die je nog wilt leren of talenten die je wilt ontwikkelen? Hoe kijk je aan tegen je tweede loopbaanhelft of de laatste loopbaanjaren?

Een zoektocht loont altijd
Als ervaringsdeskundige en professioneel trainer/coach weet ik één ding zeker: deze vragen onderzoeken levert je veel op. Zelfs als je na dit onderzoek tot de conclusie komt dat alles is zoals je het graag wilt hebben, is de zoektocht niet voor niets geweest. Je kreeg meer vertrouwen in je eigen weg en ziet de toekomst gretig tegemoet.
En als de uitkomst is dat je iets anders wilt, misschien een beetje anders, misschien helemaal anders? Klop dan bij me aan, zodat je een reisgenoot hebt die een tijdje met je meewandelt, op zoek naar jouw nieuwe weg. Een andere toekomst tegemoet!

Gun jezelf het moment om stil te staan bij jouw verhaal. Wat wordt jouw volgende scène?

Extra
Ontdek de trailer van de film Boyhood en de video over het bijzondere maakproces van de film.

Bronnen
Xan Brooks, Boyhood: Sundance 2014 – first look review. In: The Guardian, 21 januari 2014
Dana Linssen, Boyhood - 'It is always right now'. In: de Fimkrant, 3 juli 2014
Nina Polak, De film Boyhood laat zien dat menselijkheid bestaat uit geven en belonen. Bij: De Correspondent, 25 juli 2014 
Floortje Smit, ‘Tijd is de basis van film’. In: de Volkskrant, 24 juli 2014
Kevin Toma, Alweer een jaartje ouder. In: de Volkskrant, 24 juli 2014
VPRO Cinema, Video-interview: Richard Linklater, Ellar Coltrane en Patricia Arquette over Boyhood, 7 augustus 2013

► Fotocredit
Bovenrand: Lubos Houska via Pixabay
In blog:
eerste foto Nicolas via Pixabay
tweede foto: collage van filmbeelden (met toestemming van de distributeur)