Boekentip: Zeitoun

Dave Eggers schreef een aangrijpend boek, waarvan ik zou wensen dat het fictie is. Maar het gebeurde echt, in augustus 2005. De rampzalige storm Katrina trekt over New Orleans. Net als een aantal andere inwoners volgt de van oorsprong Syrische aannemer Abdulrahman Zeitoun het bevel tot verplichte evacuatie niet op. Zijn vrouw Kathy en vier kinderen vertrekken.

Van vrede naar anarchie
Hij blijft achter om zijn huis, kantoor en panden in aanbouw te bewaken en te herstellen. Met zijn kano pendelt hij door de ondergelopen stad die in het begin heel vredig is. Hij redt mensen, brengt water en eten naar gestrande buren en hongerige honden. Deze stille vrede duurt niet lang. Plunderingen en anarchie maken zich meester van de stad.

Jacht op terroristen
Daar blijft het niet bij. Van een anarchistisch rampgebied verandert de stad in een politiestaat. De opgetrommelde federale hulptroepen, met soldaten en particuliere agenten, lijken er niet echt op uit hulp te bieden. Hun taak lijkt vooral het jagen op (vermeende) plunderaars. En – het is de tijd van president Bush – er wordt gevreesd voor Al-Quada-achtige types die opportunistisch misbruik zouden kunnen maken van de situatie.

Opgepakt
Zo kan het dat Zeitoun, met drie andere overlevers, wordt opgepakt in zijn eigen pand. Hij verdwijnt achter de tralies van een in alle haast gebouwde gevangenis, die als basis Guantánamo Bay lijkt te hebben. Wekenlang is hij onvindbaar voor Kathy en de kinderen, die steeds radelozer worden, omdat ze niet weten of hij nog leeft.

Getreiter
Zeitoun zit dagenlang in een isoleercel. Hij ondergaat beschamende fouilleringen, getreiter en referenties aan zijn uiterlijk en islamitische geloof. Er volgt geen officiële aanklacht, hij krijgt geen advocaat en evenmin het spreekwoordelijke telefoontje. Dit alles maakt hem tot een gebroken man.

Schaamte
Een verschrikkelijk boek, waarbij ik me als mens, voormalig jurist en overheidsdienaar, al lezende steeds meer begon te schamen. Hoe is het mogelijk dat een overheid zo bang is voor haar eigen burgers dat het bouwen van een noodgevangenis voorrang krijgt boven het helpen van slachtoffers? Welke overheid laat onderhoud aan publieke voorzieningen zo verslonzen, dat een hele stad kan afzakken tot derdewereldniveau?

Ziel
Zeitoun komt na een aantal weken vrij. Hij wordt onschuldig verklaard en woont weer in New Orleans. Maar de littekens op zijn ziel helen tergend langzaam, schrijft Eggers.

Boekgegevens
Dave Eggers: Zeitoun
Uitgever Lebowski, ISBN 9789048806577